هوش مصنوعی GPT 5.1 معرفی شد | بررسی و آموزش نصب و دانلود

هوش مصنوعی GPT 5.1 جدیدترین نسخه از سری مدل‌های پیشرفته OpenAI است که با هدف ارائه گفت‌وگویی طبیعی‌تر، هوشمندتر و کارآمدتر معرفی شده است. این نسخه که به‌تازگی برای کاربران، به‌ویژه کاربران دارای اشتراک پولی، عرضه شده، شامل دو مدل قدرتمند GPT 5.1 Instant و GPT 5.1 Thinking می‌شود که هر دو از Adaptive Reasoning یا همان استدلال تطبیقی پشتیبانی می‌شوند. مدل Instant اکنون سریع‌تر، گرم‌تر و دقیق‌تر از همیشه عمل می‌کند و مدل Thinking نیز توانایی استدلال پیچیده‌تر و پایدارتری دارد. OpenAI اعلام کرده که کاربران انتظار دارند یک هوش مصنوعی علاوه بر هوش بالا، توانایی ارتباط بهتر و لحن دلپذیرتری هم داشته باشد؛ به همین دلیل، ChatGPT 5.1 با تمرکز بر بهبود سبک مکالمه و افزایش قابلیت‌های شخصی‌سازی لحن ارائه شده است. این ویژگی‌ها باعث شده‌اند GPT-5.1 به یکی از مهم‌ترین به‌روزرسانی‌های سال در حوزه هوش مصنوعی تبدیل شود.

امروز سری GPT 5 با معرفی دو مدل جدید ارتقا یافته است:

• GPT 5.1 Instant
  پرکاربردترین مدل میان کاربران؛ اکنون هوشمندتر، گرم‌تر و بسیار بهتر در دنبال‌کردن دستورات شما. این نسخه برای مکالمات روزمره و پاسخ‌دهی سریع بهینه شده است.
• GPT 5.1 Thinking
  مدل پیشرفته استدلال؛ اکنون قابل‌فهم‌تر، سریع‌تر در وظایف ساده و پایدارتر در کارهای پیچیده. این نسخه مخصوص تحلیل، تصمیم‌گیری و پروژه‌های سنگین طراحی شده است.

بازخورد کاربران به‌وضوح نشان می‌داد که یک هوش مصنوعی عالی باید هم باهوش باشد و هم مکالمه‌ای لذت‌بخش ارائه دهد. نسخه هوش مصنوعی GPT 5.1 هر دو جنبه هوش و سبک ارتباطرا به شکل چشمگیری ارتقا داده است. کنترل لحن و سبک پاسخ‌گویی ChatGPT نیز ساده‌تر از گذشته شده است. از آنجا که سلیقه کاربران در لحن مکالمه متفاوت است، GPT-5.1 کنترل‌های جدید و شهودی ارائه می‌دهد تا ChatGPT دقیقاً با لحن موردنظر شما پاسخ دهد.

مدل GPT-5.1 Instant

مدل GPT-5.1 Instant، پرکاربردترین مدل ChatGPT، اکنون به‌صورت پیش‌فرض صمیمی‌تر و مکالمه‌ای‌تر شده است. بر اساس آزمایش‌های اولیه، این مدل اغلب با بازیگوشیِ دلنشینش مردم را شگفت‌زده می‌کند، در حالی که همچنان شفاف و کاربردی باقی می‌ماند. در مثال های پایین می‌توانید تفاوت های پاسخ دهی در مدل پیشین و مدل جدید را مشاهده کنید:

مثال درخواست راهکار برای کاهش استرس

• پاسخ نسخه قبلی (GPT-5):
  توضیحات طولانی، رسمی و مرحله‌به‌مرحله داد؛ مثل یک آموزش کامل. روش‌های تنفسی، مدیتیشن، موسیقی، پیاده‌روی و… را به شکل فهرست بلند ارائه کرد.
• پاسخ GPT-5.1 Instant:
  جواب کوتاه‌تر، گرم‌تر و مکالمه‌ای‌تر داد؛ با خطاب مستقیم (“I’ve got you, Ron”).
  برای هر نوع استرس (ذهن پرت، نیاز به آرام‌شدن، نیاز به استراحت عمیق) یک راه‌حل ساده و سریع پیشنهاد کرد.

همچنین توانایی پیروی از دستورها بهبود داده شده است، به‌طوری که به سؤالی که پرسیده می‌شود با اطمینان بیشتری پاسخ داده می‌شود.

مثال دستور «همیشه با شش کلمه پاسخ بده»

• پاسخ نسخه قبلی (GPT-5):
  ابتدا توضیح داد که «باشه با شش کلمه جواب می‌دم» ولی در ادامه جواب‌ها دقیقاً شش‌کلمه‌ای نبودند و کمی از قالب خارج شد.
• پاسخ GPT-5.1 Instant:
  فوراً و دقیق در قالب شش‌کلمه جواب داد.

در نسخه جدید، GPT-5.1 Instant برای اولین‌بار از «استدلال تطبیقی» استفاده می‌کند؛ یعنی مدل خودش تشخیص می‌دهد چه زمانی لازم است قبل از پاسخ‌دادن کمی بیشتر فکر کند. این ویژگی باعث شده پاسخ‌ها در سؤال‌های دشوار، به‌ویژه در حوزه‌های ریاضی و برنامه‌نویسی، دقیق‌تر و کامل‌تر باشند، بدون اینکه سرعت کلی کاهش پیدا کند. نتیجه این پیشرفت، جهش چشمگیر عملکرد مدل در آزمون‌های تخصصی مانند AIME 2025 و رقابت‌های Codeforces است؛ جایی که GPT-5.1 Instant نسبت به نسل قبلی پاسخ‌های هوشمندانه‌تر، تحلیلی‌تر و کم‌خطاتری ارائه می‌دهد.

مدل GPT‑5.1 Thinking

در کنار بهبود نسخه Instant، نسخه GPT-5.1 Thinking هم ارتقا داده شده تا هم کارآمدتر باشد و هم در استفاده روزمره راحت‌تر درک شود. این مدل اکنون می‌تواند زمان فکرکردن خود را هوشمندانه با نوع سؤال تطبیق دهد؛ یعنی برای مسائل پیچیده، زمان بیشتری صرف تحلیل و استدلال می‌کند و برای درخواست‌های ساده، بسیار سریع‌تر پاسخ می‌دهد. نتیجه این تغییر این است که در سؤالات سخت، جواب‌های عمیق‌تر و کامل‌تری دریافت می‌کنید و در سؤالات ساده، معطلی کمتری را تجربه می‌کنید؛ ترکیبی که GPT-5.1 Thinking را به انتخابی ایده‌آل برای کارهای تحلیلی، فنی و روزمره تبدیل می‌کند.

مدل GPT-5.1 Thinking زمانِ فکر کردن را بسیار پویاتر از GPT-5 Thinking تنظیم می‌کند. در یک مجموعهٔ نماینده از وظایف ChatGPT، GPT-5.1 Thinking در سریع‌ترین وظایف حدوداً دو برابر سریع‌تر و در کندترین وظایف حدوداً دو برابر کندتر عمل می‌کند.

• در محور افقی، «درصد سختی وظایف» یا همان percentile نمایش داده شده است.
  از ۱۰٪ (ساده‌ترین کارها) تا ۹۰٪ (سخت‌ترین کارها).
• در محور عمودی، مقدار تعداد توکن‌هایی که مدل برای تولید پاسخ مصرف می‌کند نمایش داده شده است.
  هرچه تعداد توکن‌ها بیشتر باشد، یعنی مدل زمان و فکر بیشتری صرف پاسخ کرده است.
• رنگ های هر مدل نیز به ترتیب زیر است:
  • صورتی کم‌رنگ → GPT-5 (نسخه قبلی)
  • صورتی پررنگ → GPT-5.1 (نسخه جدید)

معنی اعداد و تفاوت‌ها

• ۱۰٪ سختی (کارهای ساده):
  GPT-5.1 حدود ۵۷٪ کمتر از GPT-5 توکن مصرف می‌کند.
  یعنی برای کارهای ساده سریع‌تر و کوتاه‌تر جواب می‌دهد.
• ۳۰٪ سختی:
  حدود ۳۱٪ کمتر از نسخه قبلی توکن استفاده می‌کند.
  یعنی باز هم سریع‌تر و خلاصه‌تر.
• ۵۰٪ سختی (متوسط):
  تقریباً بدون تغییر؛ هر دو مدل تقریباً به یک اندازه زمان می‌گذارند.
• ۷۰٪ سختی:
  GPT-5.1 حدود ۲۱٪ بیشتر توکن مصرف می‌کند.
  یعنی برای کارهای نسبتاً سخت بیشتر فکر می‌کند.
• ۹۰٪ سختی (خیلی سخت):
  GPT-5.1 حدود ۷۱٪ بیشتر از نسخه قبلی زمان و محاسبه انجام می‌دهد.
  یعنی در کارهای پیچیده تحلیل عمیق‌تر و دقیق‌تری ارائه می‌دهد.

نسخه GPT 5.1 Thinking اکنون پاسخ‌هایی شفاف‌تر، ساده‌تر و قابل‌فهم‌تر تولید می‌کند. بخش زیادی از اصطلاحات پیچیده و توضیحات مبهم که پیش‌ازاین در مدل‌های پیشرفته دیده می‌شد، کاهش یافته و همین باعث می‌شود حتی پیچیده‌ترین مفاهیم تخصصی، فنی یا تحلیلی نیز برای کاربران معمولی قابل درک‌تر شوند. این نسخه با حفظ قدرت استدلال، زبان روان‌تری ارائه می‌دهد و همین ویژگی آن را برای محیط‌های کاری، تحلیل داده، و توضیح مفاهیم تکنیکال بسیار کاربردی‌تر می‌کند.

مثال اول — سؤال: «BABIP و wRC+ را توضیح بده»

مثال دوم — سؤال: «قهوه روی لباس ریخته‌ام، فکر می‌کنی بقیه فکر کردند من احمقم؟»

در این حالت نیز لحن پیش فرض GPT 5.1 Thinking گرم تر و همدلانه تر است:

با به‌روزرسانی‌های جدید، شخصی‌سازی لحن و سبک ChatGPT آسان‌تر شده و گزینه‌های موجود برای پاسخ‌گویی دوباره طراحی شده‌اند تا بهتر با نیاز کاربران سازگار باشند. سبک‌های Default، Friendly و Efficient به‌روزرسانی شده و سه سبک جدید Professional، Candid و Quirky نیز افزوده شده‌اند تا انتخاب لحن دلخواه سریع‌تر و طبیعی‌تر انجام شود. این تنظیمات در تمام مدل‌ها اعمال می‌شوند و گزینه‌های قبلی مانند Cynical و Nerdy نیز همچنان در دسترس هستند. هم‌زمان، قابلیتی در حال آزمایش است که امکان تنظیم دقیق‌تر ویژگی‌هایی مثل میزان اختصار، گرمی لحن، خوانایی و استفاده از ایموجی را فراهم می‌کند. ChatGPT حتی می‌تواند در طول مکالمه پیشنهاد تغییر این تنظیمات را بدهد. گزینه‌های جدید لحن از امروز فعال شده‌اند و قابلیت شخصی‌سازی دقیق نیز به‌صورت آزمایشی طی این هفته برای تعداد محدودی از کاربران ارائه خواهد شد. همچنین، مدل‌های GPT 5.1 توانایی بیشتری در رعایت دستورهای سفارشی دارند.

بررسی API ChatGPT 5.1

نسخه GPT-5.1 امروز در پلتفرم API منتشر شده و به‌عنوان مدل جدید سری GPT-5 معرفی می‌شود؛ مدلی که میان سرعت و هوش تعادل ایجاد می‌کند و برای طیف وسیعی از وظایف عاملی (Agentic) و کدنویسی بهینه شده است. GPT-5.1 با تشخیص هوشمند پیچیدگی هر درخواست، میزان زمان موردنیاز برای فکر کردن را به‌صورت پویا تنظیم می‌کند؛ بنابراین در کارهای ساده روزمره بسیار سریع‌تر و کم‌هزینه‌تر عمل می‌کند. یک «حالت بدون استدلال» نیز اضافه شده است تا در کارهای ساده که نیازی به تحلیل عمیق ندارند، پاسخ‌ها حتی سریع‌تر ارائه شوند.
برای افزایش کارایی، امکان کش‌کردن پرامپت تا ۲۴ ساعت فراهم شده تا پاسخ‌های پی‌درپی سریع‌تر و ارزان‌تر باشند. مشتریان Priority Processing نیز هنگام استفاده از GPT-5.1 عملکرد سریع‌تری نسبت به GPT-5 تجربه خواهند کرد.

همچنین دو ابزار جدید معرفی شده است:

• apply_patch برای ویرایش مطمئن‌تر کد

این ابزار به GPT-5.1 اجازه می‌دهد فایل‌های یک پروژه را از طریق structured diff ایجاد، ویرایش یا حذف کند. مدل به‌جای پیشنهاد ساده‌ی تغییرات، پچ‌هایی تولید می‌کند که به‌صورت مرحله‌به‌مرحله روی پروژه اعمال می‌شوند و امکان یک گردش‌کار چندگامی و دقیق را فراهم می‌سازند.
برای استفاده، کافی است در API این ابزار در آرایه tools تعریف شود و محتوا یا دسترسی فایل‌ها در اختیار مدل قرار گیرد.

• shell tool برای اجرای دستورات شل

ابزار شل این امکان را می‌دهد که مدل از طریق یک رابط خط فرمان کنترل‌شده با کامپیوتر تعامل داشته باشد. مدل دستورها را پیشنهاد می‌دهد، توسعه‌دهنده آن‌ها را اجرا می‌کند و خروجی دوباره به مدل داده می‌شود. این سازوکار plan-execute انجام کارهای سیستمی، بررسی داده‌ها و جمع‌آوری اطلاعات را آسان می‌سازد.

استدلال کارآمد در تمام وظایف – Adaptive reasoning

برای افزایش سرعت، در GPT 5.1 شیوه‌ی آموزش بخش استدلال کاملاً بازطراحی شده است. این مدل در کارهای ساده از توکن‌های کمتری برای فکرکردن استفاده می‌کند تا پاسخ‌ها سریع‌تر و کم‌هزینه‌تر ارائه شوند. در مقابل، هنگام مواجهه با مسائل سخت، همچنان زمان بیشتری صرف بررسی گزینه‌ها و ارزیابی پاسخ‌ها می‌شود تا بالاترین میزان دقت و پایداری تضمین گردد.
طبق ارزیابی‌های Balyasny Asset Management، GPT-5.1 توانسته عملکردی بهتر از GPT-4.1 و GPT-5 ارائه دهد، در حالی‌ که ۲ تا ۳ برابر سریع‌تر از GPT-5 اجرا شده است. همچنین گزارش شده که این مدل در وظایف سنگینِ مبتنی بر ابزار، نیمی از توکن‌ها‌ی رقبا را مصرف کرده و کیفیتی مشابه یا بهتر ارائه می‌دهد. شرکت AI insurance BPO Pace نیز اعلام کرده است که عامل‌هایشان با GPT-5.1 ۵۰٪ سریع‌تر اجرا شده‌اند و دقت آن نیز از GPT-5 و سایر مدل‌های مطرح بیشتر بوده است.

حالت جدید «بدون استدلال» (No Reasoning Mode)

در GPT 5.1 حالتی تازه با نام no reasoning اضافه شده است که با تنظیم مقدار reasoning_effort = ‘none’ فعال می‌شود. در این حالت، مدل بدون فرآیندهای استدلالی سنگین پاسخ می‌دهد و برای کارهایی که به سرعت بالا نیاز دارند ایده‌آل است؛ با این تفاوت که همچنان از هوشمندی GPT-5.1 و توانایی قوی آن در اجرای ابزارها بهره‌مند می‌ماند. نسبت به GPT-5 در حالت reasoning minimal، نسخه جدید در فراخوانی موازی ابزارها، کدنویسی، پیروی از دستورها، کار با ابزار جستجو و حتی استفاده از وب‌سرچ API عملکرد بهتری دارد. شرکت Sierra نیز اعلام کرده که GPT-5.1 در حالت بدون استدلال، ۲۰٪ بهبود در سرعت فراخوانی ابزارها نسبت به GPT-5 minimal reasoning داشته است.

افزودن مقدار ‘none’ در reasoning_effort انعطاف بیشتری برای توسعه‌دهندگان ایجاد کرده تا میان سرعت، هزینه و هوشمندی تعادل دلخواه خود را برقرار کنند. GPT-5.1 به‌طور پیش‌فرض روی همین حالت تنظیم شده است که برای درخواست‌های کم‌تأخیر مناسب است. برای وظایف پیچیده‌تر مقدار low یا medium توصیه می‌شود و برای کارهایی که دقت و قابلیت اتکا اهمیت بیشتری دارد، استفاده از مقدار high پیشنهاد می‌شود.

کش‌کردن توسعه‌یافتهٔ پرامپت (Extended Prompt Caching)

در GPT 5.1 قابلیت کش‌کردن پرامپت‌ها به‌طور چشمگیری بهبود یافته و از چند دقیقه به ۲۴ ساعت افزایش داده شده است. با این بازه‌ی نگه‌داری طولانی‌تر، درخواست‌های بعدی می‌توانند از همان محتوای کش‌شده استفاده کنند، که نتیجه آن کاهش تأخیر، کاهش هزینه و عملکرد روان‌تر در تعاملات طولانی مانند چت چندمرحله‌ای، جلسات کدنویسی یا جریان‌های بازیابی دانش است. هزینهٔ استفاده از کش نیز بدون تغییر باقی مانده؛ توکن‌های ورودی کش‌شده ۹۰٪ ارزان‌تر از توکن‌های معمولی هستند و برای نوشتن یا ذخیره‌سازی کش نیز هیچ هزینه اضافه‌ای دریافت نمی‌شود. برای فعال‌سازی این قابلیت در GPT-5.1، کافی است در API مقدار prompt_cache_retention=’24h’ تنظیم شود.

بهبودهای GPT-5.1 در برنامه‌نویسی

نسخه GPT 5.1 بر پایه توانایی‌های کدنویسی GPT-5 توسعه یافته و اکنون شخصیتی کدنویسی هدایت‌پذیرتر، تصمیم‌گیری کمتر پیچیده، کیفیت کد بالاتر و پیام‌های به‌روزرسانی (preamble) شفاف‌تری هنگام استفاده از ابزارها ارائه می‌دهد. طراحی‌های فرانت‌اند نیز، به‌ویژه در حالت reasoning پایین، کاربردی‌تر و سازگارتر شده‌اند.

در کارهای ساده‌تر مانند ویرایش‌های سریع کد، سرعت بالای GPT-5.1 امکان رفت‌وبرگشت و اصلاح سریع‌تر را فراهم می‌کند. در عین حال این افزایش سرعت باعث افت عملکرد در وظایف سخت نشده است. در ارزیابی SWE-bench Verified نیز، GPT-5.1 با زمان استدلال طولانی‌تر از GPT-5 عمل کرده و به نرخ ۷۶.۳٪ دست یافته است.

قیمت‌گذاری و دسترسی

مدل‌های GPT 5.1 و gpt-5.1-chat-latest برای تمام سطوح پولی API در دسترس قرار گرفته‌اند و قیمت و محدودیت‌ها مانند GPT-5 باقی مانده است. علاوه بر آن، مدل‌های gpt-5.1-codex و gpt-5.1-codex-mini نیز ارائه شده‌اند که برای وظایف کدنویسی طولانی و عامل‌محور بهینه شده‌اند.
برنامه‌ای برای کنار گذاشتن GPT-5 در API وجود ندارد و در صورت تصمیم به این کار، اطلاع‌رسانی زودهنگام انجام خواهد شد.

جدول مقایسه ارزیابی مدل‌های GPT-5 و GPT-5.1 (High Reasoning)

دانلود و نصب GPT 5.1

برای دانلود و نصب مدل gpt 5.1 با توجه به نسخه سیستم عامل خود می‌توانید، از طریق وب‌سایت ChatGPT، اپلیکیشن رسمی در اندروید و iOS و همچنین از طریق API برای توسعه‌دهندگان در دسترس است. کاربران موبایل می‌توانند با به‌روزرسانی اپلیکیشن ChatGPT به آخرین نسخه، به‌طور خودکار به GPT-5.1 دسترسی پیدا کنند. برای استفاده در رایانه نیز کافی است وارد نسخه وب ChatGPT شوید یا از طریق API مدل‌های gpt-5.1 و gpt 5.1-chat-latest را فراخوانی کنید.

نسخه‌ی جدید GPT 5.1 به‌عنوان گامی مهم در بهبود توانایی و سهولت استفاده معرفی شده است. در این به‌روزرسانی، هدایت خودکار پرسش‌ها توسط GPT-5.1 Auto انجام می‌شود تا مناسب‌ترین مدل برای هر درخواست انتخاب شود و پاسخ‌ها هوشمندتر و طبیعی‌تر ارائه گردند. انتشار GPT 5.1 Instant و GPT 5.1 Thinking از امروز برای کاربران دارای اشتراک (Plus، Pro، Go و Business) پولی آغاز شده و سپس به‌صورت تدریجی برای کاربران رایگان فعال خواهد شد. برای برنامه‌های Enterprise و Edu نیز یک دوره‌ی دسترسی زودهنگام هفت‌روزه در نظر گرفته شده است. اضافه‌شدن مدل‌ها به API نیز برای همین هفته برنامه‌ریزی شده است؛ به‌گونه‌ای که GPT-5.1 Instant با نام gpt 5.1-chat-latest و GPT-5.1 Thinking با نام gpt 5.1 عرضه خواهد شد. مدل‌های GPT-5 قبلی نیز تا سه ماه در بخش Legacy نگه داشته می‌شوند تا فرصت مقایسه و تطبیق فراهم باشد. به‌طور کلی، GPT-5.1 به‌عنوان نسخه‌ای قدرتمندتر و کاربردی‌تر معرفی شده و توصیه می‌شود امتحان شود. همچنین توضیح داده شده که نام‌گذاری «۵.۱» برای نشان‌دادن ارتقای قابل‌توجه در همان نسل GPT-5 انتخاب شده است.